صمغ عربی، صمغ آکاسیا یا صمغ اقاقیا (Arabic gum) منشا گیاهی و طبیعی دارد . این صمغ خوراکی از ساقه ها و شاخه های درختان دو گونه آکاسیا به نامهای آکاسیا سنگال (Acasia senegal) و آکاسیا سیال (Acasia seyal) استخراج میشود. هر دو نوع آکاسیا سنگال (نوع هشاب) و سیال (نوع طلحه) دارای ترکیبات و باقی مانده شکر یکسان اما در مقادیر متفاوت هستند. میانگین جرم مولکولی صمغ حاصل از اقاقیا سنگال بیشتر از اقاقیا سیال است. بیشتر صمغ عربی مورد استفاده از آکاسیا سنگال به دست می آید.رنگ آن اغلب مانند صمغهای معمولی زرد مایل به قرمز می باشد .صمغ عربی ترکیب پیچیدهای از ساکاریدها و گلیکوپروتئینها بوده و گروهی از کربوهیدرات ها به نام آرابینوز و گالاکتوز وپروتئین به صورت آرابینوگالاکتان (حدود ۹۰ درصد صمغ) و آرابینوگالاکتان-پروتئین (حدود ۱۰ درصد صمغ) در آن وجود دارد و حاوی پتاسیم، منیزیم ، کلسیم و است. این صمغ ویسکوزیته کمی دارد و در آب سرد محلول است( ۱ گرم آن در ۲ میلی لیتر آب سرد حل می شود ) و هنگام حل شدن در آب می تواند یک ژل نرم ایجاد کند اما در اتانول نامحلول است. . صمغ عربیتقریباً هیچ عارضه جانبی ندارد و ایمنی آن توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) و سازمان ایمنی غذای اروپا (EFSA) و همچنین کمیته مشترک (FAO/WHO) و کمیته متخصصان افزودنی های غذایی (JECFA) تأیید شده است.
صمغ عربي به راحتي در آب حل شده و ايجاد يك محلول شفاف مي نمايد كه رنگ آن از زرد كم رنگ تا نارنجي به قهوه اي متفاوت بوده و pH آن در حدود 4.5 مي باشد. ساختار شاخه اي صمغ موجب شده كه مولكول ها ساختاري نسبتا كوچك داشته باشند در نتيجه محلولهاي صمغ در غلظتهاي بالا ويسكوز باشند. ويسكوزيته محلول 30 درصد صمغ عربي از 1 درصد صمغ زانتان كمتر است. محلولهاي صمغ عربي نيوتني هستند. ويسكوزيته محلولها در حضور الكتروليت ها به دليل تغيير در بار الكتريكي و در pH كم به دليل اينكه گروههاي كربوكسيل تفكيك نشده، كاهش مي يابد. يكي ديگر از ويژگي هاي عملكردي صمغ عربي به توانايي آن به عنوان يك امولسفاير براي فليورها و oils essential اشاره نمود. امروزه روشن شده كه تركيبات با وزن مولكولي بالا و حاوي پروتئني بالا در سطح قطرات روغن جذب مي شوند. با توجه به اينكه بخشي از صمغ در فرآيند امولسيون كنندگي دخيل است، لذا غلظت مورد نياز جهت ايجاد يك امولسيون مناسب در مقايسه با يك پروتئين بسيار بالا است.
حرارت دادن محلولهاي صمغ عربي موجب رسوب تركيبات پروتئيني آن شده در نتيجه ويژگي هاي امولسيون كنندگي آن تغيير مي كند.
کاربرد صمغ عربی در صنایع غذایی:
صمغ عربی در شرایط اسیدی پایدار بوده و از جدا شدن چربی یا رشد بلورهای شکر در محصولات قنادی جلوگیری میکند. عمده مصرف آن در صنایع پخت، شیرینی و قنادی، شکلات و دراژه، صنعت نوشیدنی ، لبنیات و ریزپوشانی ترکیبات عطرو طعم و… است. این صمغ در صنایع غذایی جهت افزایش ویسکوزیته مواد غذایی، چسبندگی، ایجاد ژل، تثبیت اجزا طعم دهنده، پایداری امولسیون، حفظ رطوبت، براق کنندگی و … به کار رفته ودرمحصولاتی مثل شیرینی ها، آدامس، اسنک ها، نوشیدنی ها، روغن ها و چربی ها، محصولات قنادی و شیرینی پزی ، شکلات و دراژه، محصولات لبنی، مغزها و آجیل ها، شیرین کننده ها و.. استفاده میشود. خواص ذکر شده برای صمغ عربی باعث می شود در صنایع دیگر هم قابل استفاده باشد.
به علاوه صمغ عربي به دليل پايداري در محيط هاي اسيدي به عنوان يك امولسفاير در توليد امولسيون هاي پرتقال و cola در صنايع نوشابه سازي استفاده مي شود
کاربرد صمغ عربی در صنایع دارویی:
این صمغ در شربتهای دارویی به عنوان پایدارکننده و معلق کننده، در قرصها و کپسولها به منظور چسبندگی، اتصال بهتر و روکشدهی و در محصولات دارویی جویدنی جهت بهبود بافت و پایداری به کار می رود.
سایر کاربردها:
این صمغ در صنایع تولیدی محصولات آرایشی-بهداشتی در محصولاتی مثل لوسیون ها و کرم ها و گاهیدر تولید جوهر و رنگ برای روکش دهی و در صنایع نساجی و چاپ به عنوان عامل چسبندگی و پایدار کننده استفاده می شود. هرچند که ترکیباتی با هزینه های کمتر در تعداد زیادی از این کاربردها با آن دارای رقابت هستند.