سوکرالوز به انگلیسی: Sucralose با فرمول شیمیایی C12H19Cl3O8 یک ترکیب شیمیایی با شناسه پابکم ۷۱۴۸۵ است؛ که جرم مولی آن g/mol ۳۹۷٫۶۴ میباشد. سوکرالوز1,4,6-Trichlorogalactosucrose تنها شیرینکننده بدون کالری است که از شکر مشتق میشود و ۶۰۰ بار از شکر شیرین تر است. جایگزینی۳ مولکول کلر سبب میگردد که سوکرالوز همانند شکر قابل شکستن ومتابولیزه شدن نباشد. بنابراین بدون تغییر و به سرعت از بدن عبور کرده و مادهای خنثی(inert) و ایمن (safe) در نظر گرفته میشود. (مدت زمان مطالعات ۲۰ سال میباشد).
جرم مولی | 397.64 g/mol |
دمای ذوب | 125 درجه سلسیوس (۲۵۷ درجه فارنهایت؛ ۳۹۸ کلوین) |
انحلالپذیری در آب | 283 g/L (20 °C) |
سوکرالوز در سال ۱۹۹۸ توسط سازمان غذا ودارو ی آمریکا FDA تأیید شد و در حال حاضر در ۸۰ کشور شامل آمریکا، کانادا و استرالیا برای مواد غذایی جامد و نوشیدنیها مورد استفاده میباشد.
این ماده به راحتی در آب حل شده و به علت پایداری مناسب بهخوبی در پختوپز قابل استفاده میباشد.
سازمانهایی که سوکرالوز توسط آنها مورد تأیید قرار گرفتهاست:
- ۱- سازمان غذا ودارو ی آمریکا در سال ۱۹۹۸ (FDA)
- (JECFA(joint FAO&WHO expert committee on food additives)-2 در سال ۱۹۹۹
- ۳-کمیته علمی غذای اروپا در سال 2000(SCF)
- ۴- سازمان ایمنی غذای اروپا(EFSA)
سوکرالوز که با شماره E955 شناخته می شود، با کلرزنی ساکارز تولید می شود که توسط سه گروه هیدروکسیل ساکارز با اتم کلر جایگزین می شوند: ۱،۶-دیکلرو-۱،۶-دیودوکسی-β- D-فروکتوفورانوزیل-۴-کلرو-۴-دیوکسی- Î D -D-
فرمول ساختاری آن C12H19Cl3O8= است.
این ماده در گرما پایدار است و بر خلاف آسپارتام، در زیر حرارت و طیف وسیعی از شرایط pH پایدار است و می تواند در پخت یا در محصولاتی که به ماندگاری بیشتری نیاز دارند استفاده شود.
پایداری بسیار بالا در حالات محلول و در دماهای مختلف سبب میگردد که این شیرینکننده کم/بدون کالری بهطور وسیع در صنایع غذایی ودارویی (کنسرو، سس، شربت، انواع نوشیدنیها، کیک، دسر، بستنی، مکملها، ویتامین هاو…) مصرف گردد.
میزان جذب روزانه قابل قبول سوکر الوز(ADI): حداکثر ۱۵ میلیگرم به ازاء یک کیلوگرم وزن بدن میباشد.(15mg/kgbw)
ترکیب دو مورد طعم منحصربه فرد سوکرالوز که کاملاً شبیه شکر است و مقاومت عالی آن موجب برتری این شیرینکننده از سایر شیرینکنندهها شدهاست و جایگزین شکر در همه غذاها و نوشیدنیها شامل غذاهای خانگی و دستورهای پخت است. سوکرالوز طعمی شبیه شکر دارد و کاملاً قابل درک است و طعم ناخوشایند ندارد. شیرینی سوکرالوز در دهان باقی میماند و هیچ طعم ناخوشایندی ایجاد نمیکند. سوکرالوز در بدن انرژی تولید نمیکند چون مانند ساکاروز شکسته نمیشود و به سرعت از بدن بدون تغییر عبور میکند.
تاکنون هیچ گزارش مستندی از عوارض نامطلوب همچون پوسیدگی دندان، افزایش قند در افراد دیابتیک، تغییرات ژنتیکی، سرطان، مشکلات ایمونولوژیک، اختلال در سیستم اعصاب مرکزی و محیطی و نیز نقص جنین از این ماده منتشر نشدهاست. این شیرینکننده برای همهی قشرهای جامعه قابل استفاده میباشد شامل زنان باردار، مادران شیرده و کودکان در کل سنین. سوکرالوز برای افرادی که میخواهند میزان جذب کالری را کاهش دهند مفید است. سوکرالوز به عنوان یک شیرینکننده در مکملهای غذایی، مواد دارویی، ویتامینها و مکملهای معدنی و دارویی قابل استفاده میباشد. از دیگر فواید سوکرالوز تخریب نکردن دندان است.
کابردهای سوکرالوز:
برخلاف شکر، سوکرالوز و شیرین کننده های مصنوعی به طور کلی باعث ایجاد حفره های دندانی نمی شوند. قندهای تصفیه شده، مانند شکر معمولی، توسط باکتری های موجود در دهان که به عنوان میکروبیوم دهان شناخته می شوند، تخمیر می شوند که منجر به تولید اسید می شود که سطح مینای دندان را فرسایش می دهد و باعث پوسیدگی می شود. با این حال، شیرین کننده های مصنوعی توسط باکتری های دهان تخمیر نمی شوند بنابراین در پوسیدگی دندان نقشی ندارند.
سوکرالوز به علت قابلیت جذب آب بالا و تشکیل ژل در مواد غذایی به عنوان عامل تغلیظ، تثبیت کننده و استحکام بخش به کار می رود و می تواند جایگزین قند و چربی باشد. این ماده به عنوان فیبر محلول شناخته می شود و خاصیت کنترل چاقی و کاهش کلسترول دارد. با توجه به خواص سوکرالوز، این ماده در سس ها، پودرهای دسر، دسر های لبنی یخ زده، نوشیدنی ، شیرینی ها و بیسکوئیت ها قابل استفاده می باشد تا قوام، خواص سلامتی بخش و کیفیت محصول را بهتر نماید. همچنین در تولید بستنی می تواند به عنوان عامل پایدارکننده و غلظت به کار برود و بستنی شکل یکپارچه تری به خود می گیرد و کیفیت آن بهبود می یابد. این ماده می تواند در هر دو محصول بر پایه آب و چربی حاوی نوشیدنی های الکلی استفاده شود چرا که قابلیت انحلال در اتانول، متانول و آب را دارد در نتیجه محدودیت انحلال کمتری نسبت به آسپارتام و برخی شیرین کننده های جایگزین شکر دارد.
در صنعت داروسازی از سوکرالوز در قرص ها و کپسول ها می توان استفاده کرد. همچنین در تولید کرم ها و لوسیون های ضد آفتاب قابل مصرف است و می تواند از مواد تشکیل دهنده مکمل ها و ویتامین های دارویی باشد.
سازمان جهانی غذا میزان روزانه قابل قبول برای سوکرالوز را 5 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن اعلام کرده است. استفاده زیاد این ماده می تواند باعث از بین رفتن پروبیوتیک ها شده و به دیواره روده آسیب بزند.
سوکرالوز در برخی صنایع دیگر مثل تولید رنگ ها، رزین ها و پلیمرها پتانسیل وجود در فرمولاسیون را دارد.