از نظر شیمیایی، اسید لاکتیک از ترکیب سه اتم کربن (C)، شش اتم هیدروژن (H) و سه اتم اکسیژن (O) تشکیل شده و فرمول شیمیایی آن به صورت C3H6O3 است. این ماده به عنوان یک اسید آلفا هیدروکسی (AHA) شناخته میشود، زیرا دارای دو گروه هیدروکسیل و یک گروه کربوکسیل است که در مجاورت یکدیگر قرار دارند.
اسید لاکتیک در صنایع بیوشیمیایی و فرآیندهای شیمیایی مختلف وجود دارد و به عنوان یک واسطه شیمیایی مورد استفاده قرار میگیرد. تاریخچه کشف این ماده به دوران قرن هجدهم بازمیگردد، وقتی کارل شیل، دانشمند سوئدی، ماده قهوهای را از شیر ترش جدا کرد و اسید لاکتیک تولید شد.
همچنین، اسید لاکتیک در مواد غذایی مختلف موجود است. این اسید در ترشی سبزیجات، خمیر مایه، ماست، پنیر، سس سویا و سایر محصولات غذایی پختهشده یافت میشود. از آنجایی که در بدن انسان تجمع اسید لاکتیک به ویژه در عضلات به علت ورزشهای سنگین اتفاق میافتد، موجب احساس درد عضلات میشود. این اسید به شکل یونهای لاکتیک در محیطهای با pH مختلف حضور دارد.
به طور کلی، اسید لاکتیک یک ترکیب شیمیایی مهم و ضروری برای عملکرد بدن و محصولات غذایی مختلف است که در صنایع مختلف و در زندگی روزمره به کار میرود.
خواص شیمیایی اسید لاکتیک:
اسید لاکتیک با فرمول شیمیایی C3H6O3 شناخته میشود. این ترکیب شیمیایی دارای ویژگیهای زیر است:
- جرم مولی: 90.08 گرم بر مول
- CAS number: 79-33-4
- دمای ذوب: حدود 53 درجه سانتیگراد
- D: 53 درجه سانتیگراد
- D/L: 8/16 درجه سانتیگراد
اسید لاکتیک به صورت بیرنگ است و در شربتهای با غلظت بالا (تا 90 درصد) حضور دارد. این ماده به طور کامل در آب و الکل اتیل محلول است.
اسید لاکتیک قابلیت تبدیل به انواع مختلف اسیدها در واکنش با اکسیدانها دارد. این تبدیل میتواند به ایجاد اسیدهای مختلفی مانند اسید فرمیک، استیک، و انگوریک منجر شود.
انواع لاکتیک اسید:
این محصول شیمیایی به صورت مایع و جامد یافت می شود. لاکتیک اسید جامد، سفید رنگ است، قابلیت حلالیت بسیار خوبی در آب دارد. به همین علت این ترکیب شیمیایی به صورت حل شده و یا مایع بسیار یافت می شود. لاکتیک اسید مایع، محلولی بی رنگ می باشد.
این ترکیب شیمیایی نه تنها در آب محلول می باشد بلکه توانایی حل شدن بسیار خوبی در اتانول نیز دارد . در رابطه با دمای ذوب و جوش این ترکیب شیمیایی می توان گفت که اسید لاکتیک در دمایی معادل ۵۳ درجه سانتی گراد به نقطه ذوب خود می رسد و در دمای معادل ۱۲۲ درجه سانتی گراد به نقطه جوش خود می رسد.
اسید لاکتیک در واقع یک ماده افزودنی محسوب می شود که به منظور تنظیم PH مواد غذایی به خوراکی های گوناگون افزوده می شود.
این ماده شیمیایی دارای طعمی ملایم می باشد و خریداران از آن به عنوان ماده ی نگهدارنده و طعم دهنده استفاده می کنند.
ماده شیمیایی مورد نظر، پایداری بسیار بالایی در برابر گرما دارد. همچنین اسید لاکتیک ماده ای غیر فرار محسوب می شود.
این ماده شیمیایی در دو گرید خوراکی و صنعتی کارایی دارد. در واقع دو نوع اسید لاکتیک وجود دارد:
اسید لاکتیک خوراکی
اسید لاکتیک ازمایشگاهی
کاربردهای اسید لاکتیک
اسید لاکتیک در صنایع غذایی:
همان طور که گفته شد اسید لاکتیک به عنوان یک ماده افزودنی به برخی از غذاها و خوراکی های آماده افزوده می شود . این ترکیب شیمیایی مانند اسید فسفریک به عنوان یک نگهدارنده از فاسد شدن غذاهای گوناگون نظیر کنسروها، خیارشور، زیتون و … جلوگیری می کند.
اسید لاکتیک به عنوان طعم دهنده نیز محسوب می شود و به برخی از غذاهای فرآوری شده افزوده می شود.
خرید اسید لاکتیک در تولید محصولات لبنی مانند شیر، ماست، خامه ترش، پنیر، کفیر و سس مایونز محبوبیت دارد. باکتری های اسید لاکتیک در این محصولات یافت میشود، اما برای دستیابی و حفظ سطح اسیدیته مطلوب به مکملهای اضافی نیاز دارد.
این ماده خاصیت ضدعفونی کنندگی برجستهای دارد که از رشد باکتری های بیماری زا جلوگیری می کند. با توجه به اینکه محصولات لبنی فسادپذیر ترین محصولات هستند، مهم است که دوره فروش طولانی باشد. این امر با ورود اسید لاکتیک خوراکی به ترکیبات لبنی اتفاق میافتد.
اسید لاکتیک در صنایع بهداشتی و آرایشی:
از اسید لاکتیک برای تولید برخی از داروهای موضعی، پمادها، کرم های گوناگون و برخی از مواد آرایشی مورد استفاده قرار می گیرد.
جالب است که در صنایع آرایشی و بهداشتی استفاده از اسید لاکتیک خوراکی نیز به همین منظور انجام می پذیرد . اسید لاکتیک باعث ماندگاری ماسک های مراقبتی، کرمها و لوسیونها، ژل های ضدعفونی، بهبود پوست و جلوگیری از پدیدار شدن عوامل بیماری زا می شود. علاوه بر این، عملکرد اسید لاکتیک می تواند یک تقویت کننده طعم و حتی طعم دهنده باشد.
تولید کنندگان اسید لاکتیک در ایران این ماده را به دلیل خاصیت لایه برداری که پروتئین سلولهای پوستی کراتین شده را تجزیه می کند و در نتیجه آن سلول ها را لایه برداری می کند، به تولیدکنندگان لوازم آرایشی توصیه می کنند.
این خاصیت تأثیر مثبت در تراز شدن پوست صورت دارد و روند بسته شدن منافذ را تسریع می بخشد. از اسید لاکتیک در ساخت کرم هایی برای پوست های چرب مشکلساز و همچنین کراتوز (افزایش کراتین شدن پوست روی پاشنه ها و آرنج ها) استفاده می شود.
اسید لاکتیک PH پوست را تنظیم میکند. بنابراین برخی بیماری های پوستی مانند آکنه، PH پوست را افزایش میدهد و اسیدیته کم میشود. هنگام استفاده از داروها با اسید لاکتیک کاهش کوتاهمدت PH رخ می دهد.
اسید لاکتیک در مواد شوینده:
اسید لاکتیک و اسید استیک خاصیت ضدعفونی کنندگی دارد . به همین منظور برای تولید مواد ضدعفونی کننده و مواد تمیز کننده مورد استفاده قرار می گیرد و برای تولید بسیاری از مواد شوینده از آن استفاده می شود.
اسید لاکتیک در صنایع نساجی:
اگر از خریداران اسید لاکتیک هستید از دیگر کاربردهای اسید لاکتیک می توان به استفاده از آن در صنایع نساجی اشاره کرد. در واقع اسید لاکتیک یک ماده افزودنی در دباغی چرم می باشد. این ماده خاصیت تثبیت کنندگی دارد و حضور آن در این صنعت به جذب هرچه بهتر رنگ، توسط پارچه کمک می کند.
اسید لاکتیک در حذف جوهر:
در زمان های گذشته از اسید لاکتیک برای حذف جوهر موجود بر روی کاغذ استفاده می کردند. گاهی اوقات از این ماده برای جعل اسناد نیز استفاده می کردند.
دستگاه گوارش:
در واقع اگر سوال شد که اهمیت اسید لاکتیک چیست؟ باید بگوییم که بیشترین توان پرداخت فیزیکی در بدن را اجراء میکند و تحت عنوان یک ماده کلیدی، با وجود خود میتواند جلوی بسیاری از مشکلات و اختلالات فیزیکی که تأثیرات روانی دارند را نیز بگیرد.
عوارض اسید لاکتیک:
گاهی اوقات افرادی که از محصولات و داروهایی حاوی اسید لاکتیک استفاده می کنند، شاهد علائمی نظیر، گرفتگی و یا درد عضلانی، کاهش شدید اشتها و اسهال، سر درد، بروز برخی از مشکلات تنفسی، گیجی و احساس ضعف بدن و… هستیم.
