اسید اسکوربیک یا ویتامین ث ترکیب آلی طبیعی با خواص آنتیاکسیدانی، حل شونده در آب و از نیازهای غذایی انسان است که کمبود آن موجب بیماری اسکوربوت میشود. اسید آسکوربیک یک ماده آلی با فرمول C6H8O6 است که در صنایع بسیاری همچون داروسازی ها و ساخت فرآورده های غذایی کاربرد دارد. نام دیگر اسید آسکوربیک، ویتامین C می باشد و در زمان های گذشته به هگزورونیک نیز معروف بود که به صورت طبیعی در مواد غذایی یافت می شود. اسید آسکوربیک محلول در آب بوده و ایجاد اسید ضعیفی می کند و به صورت یک جامد پودری در آزمایشگاه سنتز می شود. این ماده عموما به عنوان یک ماده نگهدارنده عمل می کند تا مواد غذایی مانند نان، گوشت های پخته شده، مرباها و ژله ها را از فساد محافظت کند.
فرمول : C₆H₈O₆
جرم مولی: 176.12 g/mol
محلول در: آب، اتانول، گلیسرول، پروپیلن گلیکول
ID آیوپاک: (5R)-[(1S)-1,2-Dihydroxyethyl]-3,4-dihydroxyfuran-2(5H)-one
دانسیته : 1.65 g/cm³
Classification: Organic compound
نانوایی
اسید اسکوربیک مادهای افزودنی به نان است، که یا توسط آسیاب مستقیماً به آرد یا توسط خمیر مایه به خود خمیر اضافه میشود. این ماده به دلیل خواصی که دارد به ماندگاری بالای نان کمک میکند. استفاده از اسید اسکوربیک در نانواییهای صنعتی میتواند به بازده سود بیشتر، کاهش زمان تولید، و رضایت بیشتر خریدار کمک کند.
نوشیدنی
برخی از تولیدکنندگان آب میوهها و سایر نوشیدنیها از اسید اسکوربیک به عنوان یک افزودنی طبیعی استفاده میکنند.
میوهها
هنگامی که میوه در معرض اکسیژن قرار دارد، فرایند اکسیداسیون آغاز میشود. استفاده از اسید اسکوربیک در این محصولات، فرایند اکسیداسیون را کند میکند. این اسید به عنوان یک ماده نگهدارنده مورد استفاده قرار میگیرد. به عنوان مثال میتواند از قهوهای شدن رنگ میوه جلوگیری کند، خطر ابتلا به کپک، رشد میکروبها را کاهش داده و در نهایت باعث حفظ و شادابی محصول شود.
گوشتها و فرآورده های گوشتی
همانطور که در فرآوری میوه از اسید اسکوربیک استفاده شده، در برخی محیطها برای جلوگیری از اکسیداسیون شدن گوشتها نیز استفاده میشود. استفاده کردن از اسید اسکوربیک به عنوان ماده نگهدارنده روند اکسیداسیون را به تأخیر میاندازد و باعث میشود گوشت تازه بهنظر برسد.
در تهیه سوسیس، اسید اسکوربیک به افزایش اثر رنگ قرمز نیترات کمک می کند. این امر از اکسید شدن و تغییر رنگ به خصوص در زمان نگهداری جلوگیری می کند. توجه به این نکته ضروری است که اسید اسکوربیک بیشتر یک آنتی اکسیدان است که از فاسد شدن چربی جلوگیری می کند.
در حالی که از آن به عنوان یک درمان یا تسریع کننده نیز استفاده می شود، اسید اسکوربیک بر طعم آن تأثیر نمی گذارد. هنگام مخلوط کردن اسید اسکوربیک، نباید نمک نیترات/سالویاندا را با اسید اسکوربیک یکباره ترکیب کنید، بلکه یکی پس از دیگری در مخلوط اضافه کنید زیرا می تواند اثر هر دو را کاهش دهد و به نتایج دلخواه نرسید.
تصفیه آب
تصفیهخانههای آب برای از بین بردن باکتریها از کلر استفاده میکنند. این ماده در خنثی کردن باکتریها مؤثر است و آب را برای نوشیدن، سالم نگه میدارد. محلول کلر که به دنبال تصفیه آب، تخلیه میشود، میتواند زندگی آبزیان را مختل کند. محبوبترین روش از بین بردن کلر این است آب را در ظرفی با در باز در محیط بیرون قرار داده تا هوا و نور خورشید به مرور زمان کلر را از بین ببرد. این عمل در رابطه با حجم بالا وقت گیر است و امکانپذیر نیست. اسید اسکوربیک یک روش شیمیایی مؤثر، برای خنثی کردن کلر است که بسیار مورد استفاده قرار میگیرد. برای کلر زدایی استفاده از اسید اسکوربیک بسیار ایمن و مؤثر تر از استفاده شیمیایی مبتنی بر گوگرد است. استفاده اسید اسکوربیک با آسکوربات سدیم باعث میشود، آب کلر دار به صورت ایمن و سالم وارد رودخانهها شود.
بهداشت و تغذیه
رایجترین و محبوبترین کاربرد ویتامین ث استفاده از آن در مکملها است. این مکملها اغلب به صورت پودر یا قرص برای محافظت از سلولها، حفظ پوست سالم، کاهش زمان بهبودی سرماخوردگی، آنفولانزا و سایر بیماریهای مشابه استفاده میشود.
سایر کاربردهای این اسید
- پاک کردن لکه های فلزی تجزیه شده
- صنایع تولید پلاستیک
- تزریق داخل وریدی دوزهای بالای آسکوربات برای مصارف شیمی درمانی
- استریل کردن آب در مراحل مختلف تصفیه
- به عنوان آنتی اکسیدان به جهت افزایش سیگنالهای فلئورسنت و نور رنگبری مواد رنگی و…
- به عنوان نگهدارنده و کاهنده (به همراه دیگر مواد) در محلولهای ظهور عکس می توان از اسید اسکوربیک استفاده کرد چون خیلی زود و ساده اکسید می شود
